Moramo priznati da živimo u jako ubrzan tempo života i da baš ne vodimo mmnogo računa o sebi.U vremenu kad je posla i obaveza jako puno a pri tome ni način ishrane nam nije najbolji, a on je ipak jedan od najbitniji kada jue dijabetes u pitanju.
- U današnjem vremenu kada svakodnevicu sve više određuju brzina, stres i nezdrave navike, jedna bolest tiho, ali uporno postaje sve prisutnija – dijabetes. Nekada se uglavnom vezivao za stariju populaciju, ali poslednjih godina sve češće se javlja i kod mladih, pa čak i kod djece. Ova hronična bolest ne utiče samo na fizičko zdravlje, već se odražava i na emocionalnu stabilnost, svakodnevne obaveze i opšti kvalitet života oboljelih.
Dijabetes, poznat i kao šećerna bolest, nastaje kada organizam više ne može da reguliše nivo glukoze u krvi. Ključnu ulogu u ovom procesu ima inzulin, hormon koji proizvodi gušterača, a čija je osnovna funkcija da pomaže glukozi iz hrane da uđe u ćelije i tamo se koristi kao izvor energije. Kada ovaj mehanizam ne funkcioniše kako treba – bilo zbog nedostatka inzulina ili zato što ćelije postaju otporne na njegovo dejstvo – glukoza ostaje u krvotoku i dolazi do poremećaja koji mogu da izazovu ozbiljna oštećenja na više vitalnih organa.
- Postoje dva osnovna oblika ove bolesti. Prvi je tip 1 dijabetes, koji ima autoimuni karakter. U ovom slučaju, imunološki sistem greškom napada sopstvene ćelije gušterače koje proizvode inzulin, što dovodi do potpunog prestanka proizvodnje ovog hormona. Osobe sa ovim oblikom bolesti moraju doživotno unositi inzulin putem injekcija. Ova vrsta dijabetesa se najčešće dijagnostikuje u ranom uzrastu – kod djece, adolescenata i mladih odraslih.
Drugi oblik, znatno češći u populaciji, jeste tip 2 dijabetes. Kod ove forme, gušterača još uvek proizvodi inzulin, ali ćelije organizma postaju otporne na njegovo dejstvo – stanje koje se naziva inzulinska rezistencija. Vremenom, gušterača ne može da nadoknadi potrebu za dodatnim inzulinom, pa dolazi do hronično povišenog šećera u krvi. Ovaj oblik bolesti najčešće se povezuje sa nezdravim stilom života, mada i genetika igra značajnu ulogu.
- Faktori koji povećavaju rizik od razvoja dijabetesa brojni su, ali među najistaknutijima su gojaznost, naročito masne naslage u predjelu stomaka, što se povezuje sa smanjenom osjetljivošću ćelija na inzulin. Zatim, tu je i nepravilna ishrana, bogata rafinisanim šećerima, zasićenim mastima i prerađenim namirnicama, koje dodatno opterećuju organizam i izazivaju nagle oscilacije šećera u krvi.
Fizička neaktivnost je još jedan važan faktor. Sjedilački način života, bez redovnog kretanja ili vježbanja, dovodi do sporijeg metabolizma i dodatno povećava rizik od inzulinske rezistencije. Uz to, dugotrajan stres i psihološki pritisak negativno utiču na hormonsku ravnotežu, što takođe može biti okidač za razvoj bolesti.
- Ne treba zanemariti ni porodičnu istoriju – ako je neko iz uže porodice imao dijabetes, šanse da se bolest razvije kod narednih generacija su znatno veće. Međutim, važno je istaći da iako genetika ima svoju ulogu, životne navike su presudan faktor, naročito kod tipa 2.Prvi simptomi dijabetesa mogu biti suptilni, ali i upadljivi. Najčešće se javljaju pojačana žeđ, učestalo mokrenje, nagla promjena težine, zamagljen vid, sporo zarastanje rana, kao i stalni osjećaj umora i iscrpljenosti. Kod mladih osoba, naročito kod onih sa tipom 1, simptomi mogu nastupiti naglo i vrlo brzo se pogoršati ako se ne liječe na vrijeme.
Bez adekvatne kontrole, dijabetes može izazvati niz komplikacija: oštećenje krvnih sudova, probleme sa bubrezima, slab vid ili čak sljepilo, kao i neuropatije – oštećenje nerava koje može izazvati utrnulost, bol ili gubitak osjeta, posebno u ekstremitetima. Dugoročno, neliječen dijabetes povećava rizik od srčanih bolesti i moždanog udara.
- Ipak, dobra vijest je da se dijabetes – naročito tip 2 – može uspješno kontrolisati, a u mnogim slučajevima i spriječiti. Ključ je u usvajanju zdravih navika: uravnoteženoj ishrani, redovnoj fizičkoj aktivnosti, održavanju zdrave tjelesne mase, upravljanju stresom i redovnim preventivnim pregledima.
Obrazovanje o ovoj bolesti, rano prepoznavanje simptoma i spremnost da se životni stil promijeni na vrijeme predstavljaju najefikasnije oružje u borbi protiv ovog sveprisutnog neprijatelja savremenog doba. Dijabetes ne mora biti presuda – uz znanje, podršku i disciplinu, moguće je živjeti dug i kvalitetan život.
